Deze brief is opgesteld door:
- Dave Ensberg-Kleijkers, CDA-lid, multireligieus, en auteur ‘Bezielde Beschaving’
- Matthea Westerduin, historicus en theoloog
- Godian Ejiogu, theoloog en oprichter Peace Servant
- Samuel Lee, voorganger Jesus Christ Foundation Church Amsterdam Bijlmer
- Janneke Stegeman, publiek theoloog en bijbelwetenschapper
“Wij spreken ons uit tegen het gebruik van de christelijke traditie om mensen buiten te sluiten. Wij distantiëren ons van de manier waarop de ChristenUnie en het CDA – christelijke partijen – meedoen aan de retoriek die nieuwkomers verdacht maakt.
Twee recente voorbeelden: Gert-Jan Segers (CU) en Pieter Heerma (CDA) stelden dat er in de huidige inburgering niet genoeg aandacht is voor ‘onze waarden, rechtsstaat en omgang met vrijheden’. ‘Het is cruciaal dat nieuwkomers van meet af aan niet alleen economisch en sociaal inburgeren, maar ook deze waarden en normen aangeleerd krijgen’, zegt Segers. Ten tweede stelden CDA en VVD voor om stemrecht te koppelen aan inburgering. Wie niet ‘goed’ inburgert, mag niet stemmen. Dat de (christelijke) politici met dat laatste zelf een ongrondwettelijk voorstellen doen, is ironisch.
De tendens is echter duidelijk. Sommige (vooral witte) Nederlanders voelen zich onzeker en ook bedreigd in hun Nederlanderschap. Deze politici beklemtonen deze angst en als oplossing bieden ze eenvoudige (schijn-)definities van wie wij zijn: ‘wij’ zijn van de waarden, het recht en de vrijheid. Dit zijn wij en als je bij ‘ons’ wilt horen, moet je je hieraan conformeren. Maar het ‘screenen’ van mensen op ‘onze waarden’ creëert structurele ongelijkheid. Zeker als zelfs stemrecht voorwaardelijk wordt gemaakt. Laten we niet vergeten hoe joden, vrouwen, arbeiders en mensen van kleur hebben gestreden om stemrecht te krijgen.
De discussies zijn schrijnend ook als je bedenkt hoeveel van ‘onze’ waarden we met voeten treden om vluchtelingen buiten de deur te houden. Er zijn veel voorbeelden te noemen, maar we hoeven niet verder te kijken dan het Vluchtelingenverdrag. Nederland ondertekende dit verdrag van waarden en rechten. ‘Recht’ doen betekent dat we ons daaraan houden. En wat is vrijheid als Europa verandert in een vesting?
Als gelovige kun je ook anders naar identiteit kijken. Wie gelovig is, weet dat identiteit, die van jou en die van ons, gegeven en vloeibaar is. Gemeenschap creëer je niet door afgedwongen of opgelegde eenvormigheid, gevoed door wantrouwen.
Angst voor nieuwkomers en migranten vind je in landen waar mensen elkaar niet vertrouwen en onderlinge solidariteit zwak is. Een anti-migratie stemming heeft weinig te maken met migranten, schrijven onderzoekers Messing and Ságvári. We hebben politici nodig die bouwen aan vertrouwen en solidariteit en zelf een voorbeeld zijn in het omgaan met de onzekerheid die met het bestaan gegeven is.
In dit maatschappelijk klimaat van uitsluiting is het nodig dat politici de gemeenschap inspireren. En hen voorleven welke waarden ‘wij’ hebben. Christelijke politici hebben daarbij een extra taak. Zij beroepen zich namelijk op een goddelijke inspiratiebron. Vanuit dat bewustzijn stemden bijvoorbeeld veel (migranten)christenen uit de Amsterdamse Bijlmer recent op de CU bij de gemeenteraadsverkiezingen. Maar wie God vervolgens in zijn binnenzak stopt, verhalen van barmhartigheid, wegstopt en verbergt waar wij juist genade nodig hebben, moet zich achter de oren krabben.
De goede boodschap wordt in de Bijbel vaak vertolkt door mensen van buiten, door de ‘allochtoon’. Het christendom kwam dankzij missionarissen naar Europa: het is een migrantengodsdienst. Het is kortzichtig en niet-bijbels te denken dat we het al weten. Leven met het Evangelie is leven met onzekerheid en ongemak: God is steeds waar je God niet verwacht. Moge God ons ervoor behoeden dat we iedereen tot ‘De Nederlander’ willen maken.
Wie christelijke politiek bedrijft, versterkt dus niet de uitsluitingsmechanismen. Wie zich christen noemt, schept openheid, durft zich te laten bevragen, en geeft de mensen hoop. Wie van ons zal voor deze waarden opstaan?”
Meer informatie:
- Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op Nieuw Wij
- Artikel in Trouw: “Christelijke kabinetspartijen misbruiken het geloof voor uitsluitingsretoriek”
- Gert Jan Segers reageert in Trouw: ‘Inburgeren is geen kwestie van wij en zij‘
