Nieuwe ervaringen

Bevriende predikant Herman Koetsveld en ik gaan op een zogenaamde ‘spiegelreis’. We kennen elkaar al jaren en weten precies wat en hoe we denken over ons geloofsleven. We lijken wel getrouwd. En zoals voor elke relatie geldt: we moeten natuurlijk werken aan afwisseling en nieuwe ervaringen. Daarom wilde ik andere vormen van christendom leren kennen dan alleen de protestantse versie die ik al via hem ken. En hij wilde natuurlijk andere vormen van islam leren kennen. Zo stuurt hij mij door christelijk Nederland en ik stuur hem door islamitisch Nederland. U kunt er ook deze maand weer over lezen.

Jezus

We zitten nog midden in de reis, dus een echt compleet beeld hebben we nog niet, maar een kleine tussenstand kan geen kwaad. Eerste conclusie: Jezus bestaat niet. Dé Jezus bestaat niet moet ik natuurlijk zeggen. Hij bestaat in uw kerk, in uw gemeente vooral op de manier zoals u onderwezen is. Zoals u tijdens de opvoeding meegekregen heeft. Zoals u, door geluk en ongeluk wijs geworden, zelf hem ervaren hebt. Jezus is niet alleen Zoon. Hij is ook een van drie, heeft twee naturen, is immanent in de gehele schepping aanwezig, is vaag én hij is soms fysiek aan te raken. Hij is Verlosser en soms is hij ‘slechts’ intermediair. Jezus is gelijktijdig mystiek en manifest. Ik zie zoveel vormen van Jezus dat ik nu wel kan zeggen: wil de echte Jezus Christus opstaan? Zelfs de manier waarop je zijn naam schrijft, levert al debat op!

Mohammed

Mohammed is als Jezus. Rustig, geachte lezer, wees niet boos. Ik zeg slechts dat Mohammed net zoveel uitdossingen en verschijningsvormen in de islamitische traditie kent als Jezus in de zijne. De ene keer beoordeelt Mohammed het leven van gelovigen, als een rechter, de volgende keer is hij slechts een man van vlees en bloed die onzeker is over zijn leven. De ene keer verricht hij wonderen, de andere keer wordt hij gecorrigeerd door Allah. Loop een moskee binnen met vooraf een beeld van Mohammed en je loopt de moskee uit met een geheel ander beeld van diezelfde Mohammed. Die veronderstelde eenheidsworst, wel halal natuurlijk, binnen de islam bestaat niet. Ik ben benieuwd of mijn reisgenoot Herman dat gaat ontdekken in zijn gespiegelde reis, of dat hij toch blijft vasthouden aan zijn beelden over de islam. Beelden, die hem natuurlijk deels door de wereldgebeurtenissen en de niet zo diverse media worden opgedrongen. Dat hij zegt: “Wil de echte Mohammed opstaan?” We gaan het zien.

Hét christendom?

Ik heb zelf dus geleerd om niet meer te spreken over hét christendom. Het is er niet en het zal er niet zijn. Wel zijn er meerderheidsgroepen van een bepaalde interpretatie, en die vangen we gemakshalve samen met de termen ‘protestants’ en ‘katholiek’. Maar zelfs dat is een onderverdeling die ik niet meer zomaar zal maken, merk ik. Want ja, een pinkstergemeente is echt iets anders dan een traditionele PKN-gemeente, terwijl ze beide onder ‘het protestantisme’ vallen.

Groepsdenken

Misschien is dat wel waar het om gaat. Groepsdenken is gelijktijdig zegen en vloek. Allemaal willen we bij een groep horen. Dat begint al tijdens onze jonge jaren, waar we onderdeel willen zijn van een groep mensen die onze levensbeschouwing deelt, of onze muzieksmaak, vul maar in. Maar groepsdwang ligt op de loer. De stap van gemeenschapszin naar groepsdwang is een kleine. Zodra een groep zich een eigen identiteit aanmeet, al dan niet aangekleed met religieuze woorden en gebruiken, komt er een interessante dynamiek op gang. Die identiteit moet namelijk opeens beschermd worden, want een gedeelde identiteit werkt door op maatschappelijk, sociaal en natuurlijk religieus niveau.

Macht

Die gedeelde identiteit leidt daarom ook tot machtsstructuren. Want wie de gedeelde identiteit wil aanpassen of bekritiseren ziet zich geconfronteerd met een mechanisme van uitsluiting. Dit is een van de dingen die mij opvallen tijdens mijn reis door het Nederlandse christendom. Elke kerk gemeente heeft wel een historie van afsplitsing en interne strijd. In de islam is het niet anders. Misschien moet de echte Jezus daarom maar niet opstaan. Laat hem maar zitten naast de troon van zijn Vader. Of misschien zit hij zelf wel op de troon. Wie zal het zeggen.

Meer informatie:

• Deze column is gepubliceerd in Volzin.