De wereldwijde Twitter-hashtag #MeToo raakt iets veel groters dan verwacht. Het gaat al lang niet meer over één Hollywoodproducent. Het gaat over een wijdverbreide realiteit, waarin kwetsbare mensen uitgebuit worden door mensen die de macht hebben om die ander te misbruiken. Mijn eerste reactie was: ver van mijn bed, ik kan er niet zoveel mee.
Ik heb twee dochters. De oudste is een grillige tiener, de jongste een vrolijke kleuter. Ik heb ook twee zonen. De oudste is een introvert ventje, de jongste een energierijke wervelstorm. Soms halen we de tafel uit de zithoek weg zodat er een groot speelvlak ontstaat op het dikke, zachte tapijt. De kinderen tuimelen over elkaar heen, kietelen elkaar en gaan op elkaars rug paardrijden. Soms maken ze ruzie en dan is het een kooigevecht in miniatuurvorm. Mijn geliefde en ik schreeuwen dan in koor: ‘niet doen, zeg sorry, wees lief!’
Een andere keer, als ik te moe ben om mijn stem te verheffen, observeer ik. Als een volleerd socioloog ben ik dan gefixeerd op de groepsdynamiek. Ik zie dan de verschillende manieren van communiceren. Mijn jongste zoon is een deugniet, hij heeft de mooiste lach van de wereld en zorgt er met een simpel ‘sorry’ voor dat ik hem vergeef. De oudste dochter is een manager in spe en verdeelt de groep in jonger en ouder en maakt afspraken. Wie zich niet aan haar regels houdt krijgt straf, en flink ook.
Machtsvormen
Fascinerend. Het is een miniatuurversie van de samenleving. Lef en charme brengen je een heel eind. Regels en afspraken zorgen voor de nodige kaders. Wie slim tussen de lijnen beweegt en de ander weet te beïnvloeden, heeft macht.
Macht.
Het is een krachtig woord. Actueel ook. Dit was namelijk het jaar van de macht. Er is militaire en economische macht. Dat zie je bij de tegenstellingen Rusland/Amerika, Iran/Israël of Noord-/Zuid-Europa. Er is politieke macht. Dat zie je in verkiezingstijd, waar het gaat over Nederlanders en niet-Nederlanders. Stigmatiserende en ongrijpbare woorden als ‘identiteit’, ‘cultuur’ en ‘normen en waarden’ dienen geen enkel ander doel dan de macht.
Dan is er een derde vorm van macht actueel geworden: sociale macht. De wereldwijde Twitter-hashtag #MeToo illustreert deze vorm van macht al enkele maanden. Het gaat al lang niet meer over één Hollywoodproducent. Het gaat over een wijdverbreide realiteit, waarin kwetsbare mensen uitgebuit worden door mensen die de macht hebben om die ander te misbruiken. Mijn eerste reactie was: ver van mijn bed, ik kan er niet zoveel mee. Ik ken geen mensen die te maken hebben met grensoverschrijdend gedrag.
Totdat ik zag dat vrouwen zich moesten verantwoorden voor hun ‘verleidelijke gedrag’. Ik zag dat religieuze boegbeelden opriepen dat we de daders moesten ‘vergeven’, omdat niemand zonder zonde is. Ik zag dat niet alleen vrouwen, maar ook jongens en LHBT’ers werden misbruikt. Ik zag dat het niet alleen beroemdheden waren die naar buiten traden, maar ook talrijke anonieme mensen, die je buren hadden kunnen zijn. En ik zag de samenstelling aan tafel bij de praatprogramma’s: witte mensen, witte BN’ers. Waar waren de gekleurde slachtoffers?
Ontmaskeren
#MeToo heeft de mythe van de beschaafde samenleving ontmaskerd. Vader/moeder, oom/tante, neef/nicht, collega, gezellige buurman/-vrouw zijn allemaal onderdeel van een realiteit waarin kwetsbare mensen, van kind tot volwassene, gedwongen worden iets te ondergaan waar ze niet om gevraagd hebben.
#MeToo gaat niet over Hollywood, het gaat over ons. Het begint bij woorden, die ene grap, en het kan eindigen in de verschrikkelijke daad. Van seculier tot gelovige, van oost naar west, van rijk naar arm, #MeToo is een confronterende spiegel. Dan de vraag hoe hiermee om te gaan. Wanneer ik naar mijn spelende kinderen kijk, paardrijdend op het tapijt, zie ik een toekomst. Het is een toekomst waarin zij ongetwijfeld tegen de grenzen van het toelaatbare zullen aanlopen.
Zullen mijn kinderen misschien zelf die grens overgaan? Ik weet het niet, ik hoop van niet. Ik kan wel deze kinderen zo goed als ik kan meegeven dat hun lichamelijke en geestelijke integriteit het allerbelangrijkste is dat zij kunnen beschermen. Aangevuld met de heilige en morele opdracht dat zij andermans integriteit ook dienen te beschermen. Nu is alles alleen maar spel, later is het een gevaarlijk machtsspel.